Śpiwory

Śpiwór(sł. T. Szeląg, muz. P. Orkisz)

Rozpanoszył się w plecaku jak basza,
Rozpanoszył się w plecaku jak lord.
Nie powiedział nawet innym: przepraszam,
On po prostu dobrze wie, ile jest wart.

Bez śpiwora jak bez ręki przyjacielu,
Spróbuj sobie bez niego radę dać,
Można nawet bez sensu, można nawet bez celu,
Lecz bez niego do niczego cały rajd.

Ileż wspomnień w śpiworze schowanych,
Resztki z chleba, skorupy z orzechów,
Plama z zupy, chrapanie nad ranem,
No i jest także cień twego uśmiechu.
 
Gdy już całkiem ze starości zrobi się bury
I wszystkie zalety swe straci,
Na pawlaczu dam mu emeryturę,
Nie wyrzuca się przecież przyjaciół.
 
Tylko śpiwór cię otuli skutecznie,
Nie licz na to, że ciepło w dzień jest.
To jest prawdą, to jest prawdą bezsprzecznie,
Że bez niego do niczego cały rajd


Nadchodzi noc, czyli jak Twoje ciało będzie odpoczywało.

Najbardziej bezbronny jest człowiek w nocy, dlatego od wyboru właściwego "pancerza" zależy efektywność wypoczynku po całym dniu wędrówki. Wiele śpiworów wygląda podobnie, poważniejsze różnice pojawiają się podczas użytkowania.
 

WYPEŁNIENIE

W zależności od warunków, w jakich przyjdzie nam spędzić noc w górach, do wyboru są dwa rodzaje wypełnień śpiworów: puchowe i syntetyczne. O ich przydatności w terenie decyduje przede wszystkim odporność na wodę i ich zdolność izolowania nas od zimna na zewnątrz.
Najlepiej "grzeją" śpiwory puchowe. W zależności od potrzeb, można kupić taki o wypełnieniu od 200g - wyłącznie na lato, poprzez 600g - stosowany również w warunkach wiosny i jesieni, do 1000g i więcej - wybitnie zimowy. Jednak waga wadze nierówna - śpiwory wypełniane są dwoma rodzajami puchu: gęsim i kaczym. Ten ostatni odznacza się nieco gorszymi parametrami izolacyjnymi (tak więc trzeba go więcej) i zapachowymi, ale za to jego zastosowanie obniża cenę śpiwora nawet ok. 15%. Śpiwór puchowy trzeba chronić przed wodą - niszczy ona wypełnienie, a zamoczony puch ma równie dobre właściwości izolacyjne co brezent.
W sytuacjach częstych kontaktów z wodą, lepiej sprawdzają się śpiwory syntetyczne, gdyż pomimo zawilgocenia zachowują swe właściwości izolacyjne (nie należy jednak wierzyć ulotkom reklamowym w ich "supernieprzemakalność"). Śpiwory te nie są tak ciepłe jak śpiwory puchowe, co ogranicza ich zastosowanie do cieplejszych okresów w roku.
Istnieją ponadto wypełnienia mieszane. Łączą one w sobie zalety, ale i większość wad obu rodzajów. Zastosowanie materiału syntetycznego obniża za to cenę śpiwora.
Na większości obecnie sprzedawanych śpiworów umieszczane są naszywki przedstawiające ich własności cieplne. Mają one postać zakresów temperatur obejmujących takie hasła jak komfort, ekstremum itp. Zastanawiając się nad temperaturami, w jakich będzie używany śpiwór, dobrze jest brać pod uwagę tylko wartości "komfortowe", pamiętając, że jest to tylko skala porównawcza dla danej marki. Nie jest możliwe precyzyjne określenie indywidualnej wrażliwości na zimno każdego z nas.
Pamiętać też należy o tym, że im cieplejszy śpiwór, tym więcej zajmuje miejsca w plecaku i tym więcej dźwigamy. Waga i objętość zwykle są podane na opakowaniu.

konstrukcja wypelnieniaKONSTRUKCJA WYPEŁNIENIA

Pozwala ona właściwie wykorzystać materiał wypełniający powłoki śpiwora.
Puch, aby dobrze izolował, musi być zgromadzony w komorach, których ułożenie zapobiega jego nierównemu rozłożeniu. W zależności od tego, jak bardzo ciepły musi być śpiwór, istnieją różne rozwiązania konstrukcyjne - komory poprzeczne (najprostsze), skośne, trapezowe, typu "V", podwójne cegiełkowe (na ciężkie mrozy, przy dużej ilości puchu). Unikać należy powłok szytych "na przestrzał", gdyż szwy spełniają tu rolę tzw. "mostu termicznego", którym ucieka ciepło.
Wypełnienie sztuczne układane jest w warstwy. Ich układ warunkuje izolację cieplną i w jakimś stopniu podatność na przesiąkanie wody: od jedno- i dwuwarstwowych, do gontowo-dwuwarstwowych (izolujących termicznie poprzez zastosowanie przestrzennego układu w warstwie środkowej). Śpiwory te dodatkowo mogą być zabezpieczone przed przesiąkaniem wody, przez dodanie ciągłych warstw zewnętrznych. Należy jednak pamiętać, że wbrew hasłom reklamowym, najbardziej przestrzenna konstrukcja nie dorównuje właściwościom cieplnym puchu.

TKANINA ZEWNĘTRZNA

Stosowany w prostych śpiworach nylon jest stosunkowo odporny na rozdarcia. Lepiej jednak kupić śpiwór z pokryciem z Ripstopu - o własnościach ograniczających rozdzieranie lub Pertexu - ograniczającego przesiąkanie wody i dodatkowo "oddychającego", co jest ważne szczególnie w śpiworach puchowych. Niektóre firmy (np. Yeti) szyją ostatnio też z Tactelu - będącego połączeniem Pertexu i Ripstopu,  czy Endurance - tkaniny w dużym stopniu zatrzymującej wodę i nieco oddychającej. Istnieje również cała gama materiałów lepiej lub gorzej naśladujących wyżej wymienione.
W śpiworach puchowych ważna jest też gęstość tkaniny. Puch po jakimś czasie użytkowania ma tendencję do wydostawania się na zewnątrz komór, w których jest zgromadzony. Wspomniane tkaniny zatrzymują go dość skutecznie.

spiwór MUMIAKSZTAŁT

Większość śpiworów przybiera formę "mumii" dopasowanej do kształtu ciała człowieka. Tradycyjna forma "kołderki", wygodna zresztą, gdy ciepła oczekują od śpiwora dwie osoby, stosowana jest obecnie jedynie w warunkach campingowych. Nosząc sprzęt do spania na własnych plecach, ograniczenie jego wagi i objętości przez zastosowanie modelu  "mumii", okazuje się być przydatne. Warto jednak zwrócić uwagę, by nie była ona zbyt wąska np. w nogach - wtedy nawet ciepły śpiwór może nie uchronić przed chłodem, nie mówiąc już o wygodzie. Pamiętać należy o dobraniu odpowiedniej długości - zawsze nieco większej od własnego wzrostu. Śpiwór nie może być jednak zbyt obszerny - wszak, aby było w nim ciepło, użytkownik musi go sobą ogrzać.

KAPTUR

Chroni głowę przed wychłodzeniem. Dobrze, by był stosunkowo głęboki i obszerny - tzn. by obejmował całą głowę, pozostawiając nieco przestrzeni, co polepsza własności termiczne. Oczywiście musi dać się zaciągnąć wewleczonym w obrzeże elastycznym sznurkiem.

KOŁNIERZ TERMICZNY

Nie stosowany w śpiworach letnich, niezbędny jest w tych na nieco chłodniejsze warunki. Zamyka on komorę główną śpiwora, ograniczając dostęp doń powietrza zimnego z zewnątrz, oraz wilgotnego, wydychanego przez śpiącego człowieka. Zawilgocenie od środka komory głównej sprzyja marznięciu w nocy. Również jest zaciągany elastycznym sznurkiem.

WOREK na śpiwór

Dobrze by pozwalał na kompresowanie (czyli ułatwia zmniejszenie objętości śpiwora) przed zapakowaniem do plecaka. Zdecydowanie najlepsze są tu worki zaopatrzone w kilka krzyżujących się taśm.

SUWAK

Aby umożliwić regulację temperatury wewnątrz śpiwora, dobrze by był rozsuwany od dołu i od góry. Wygodnie jest też, gdy śpiwór ma możliwość rozłożenia w celu połączenia z drugim śpiworem. Niekiedy na metkach znajduje się oznaczenie: suwak L(ewy) lub P(rawy). Ważnym elementem jest również listwa ocieplająca suwak.
Dodatkowymi elementami są przystosowania śpiworów do nocowania w bardzo niskich temperaturach: komora termiczna ocieplająca stopy zawierająca grubszą warstwę puchu; skrócony suwak, lub jego brak. Wszystkie te przystosowania w warunkach turystyki trekkingowej (jak na Beskidzkim Trakcie) są całkowicie zbędne, a w wielu przypadkach tylko obniżają komfort noclegu poprzez utrudnienie regulacji temperatury.

FIRMY:

Yeti - gł. puchowe, 400-1700g, Tactel, Endurance, rozmiar można zamówić; Cumulus - puchowe, 300-1100g, Pertex, rozmiar można zamówić; Tatratop - puchowe, 200-1300g, Pertex, rozmiary: 3 długości, 2 szerokości, 2 l. gwarancji; Małachowski - puchowe, syntetyczne i mieszane, wiele rodzajów, 400-1300g, nylon lub Thermoaktive, 5 rozmiarów; Alpinus - gł. syntetyczne, niewiele puchowych, 1 rozmiar; Pajak - syntetyczne, Ripstop, 2 rozmiary.
Gwarancja z reguły udzielana jest na 1 rok.
 

BARDZO WAŻNE!

Pamiętaj, że nawet najlepszy śpiwór, gdy zmoknie, będzie tylko mokrą szmatą. W praktyce nie ma śpiworów, ani plecaków nieprzemakalnych. Dlatego też zawsze pakuj śpiwór, podobnie jak całą zawartość plecaka, w torby foliowe. Po każdym "wilgotnym" noclegu warto śpiwór przesuszyć. Dokładnie trzeba go również wywietrzyć po powrocie z wyjazdu. W domu, szczególnie śpiwory puchowe, należy przechowywać w formie rozwieszonej lub przynajmniej nieskompresowanej.
 
zobacz: jak spakować plecak

ostatnia modyfikacja 5.01.98
tekst: Joasia Adamczyk
ilustracje: Jan St. Baran
Tekst pochodzi ze strony Beskidzkiego Traktu

Tags: